Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSRG) to integralna część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mający na celu ratowanie życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń.
System skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych.
Głównym celem KSRG jest zapewnienie ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, w ramach działań podejmowanych przez PSP i inne podmioty ratownicze (ze szczególnym uwzględnieniem OSP), poprzez:
– gaszenie pożarów,
– likwidację miejscowych zagrożeń (działania ratownicze),
– ratownictwo chemiczne i ekologiczne,
– ratownictwo techniczne,
– ratownictwo medyczne w zakresie udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy (KPP).
Krajowy system ratowniczo-gaśniczy, w ramach posiadanych sił i środków, współpracuje z właściwymi organami i podmiotami podczas zdarzeń nadzwyczajnych wywołanych zagrożeniem czynnikiem biologicznym, w tym podczas zdarzeń o charakterze terrorystycznym.
System opiera się na Państwowej Straży Pożarnej, wiodącej i utrzymywanej z budżetu państwa służbie ratowniczej, jak również Ochotniczych Strażach Pożarnych, utrzymywanych z budżetów samorządowych i dotacji z budżetu państwa. Partnerstwo tych służb oparte jest na wzajemnym współdziałaniu, realizowaniu oczekiwanych przez państwo standardów zadaniowych, organizacyjnych, szkoleniowych, sprzętowych i dokumentacyjnych na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z możliwością organizowania pomocy ratowniczej i humanitarnej zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami.
Komendant Główny PSP jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji KSRG oraz ochrony przeciwpożarowej. Podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, który pełni nadzór nad funkcjonowaniem KSRG.
System działa na trzech poziomach administracyjnych odpowiadających strukturze administracyjnej kraju:
– powiatowym – podstawowy poziom wykonawczy, działania prowadzone są przez siły powiatu,
– wojewódzkim – koordynacja i wsparcie działań ratowniczych, kiedy siły powiatu są niewystarczające,
– krajowym – koordynacja i wsparcie działań ratowniczych, kiedy siły województwa są niewystarczające.
Potencjał KSRG
– 503 jednostki ratowniczo-gaśniczych;
– 4 738 jednostki OSP włączone do ksrg;
– 5 zakładowych straży pożarnych;
– 2 Lotniskowe Służby Ratowniczo-Gaśnicze;
– 21 jednostek Wojskowych Straży Pożarnych.
Gotowość operacyjna sił i środków KSRG, w szczególności dyspozycyjność, wyszkolenie i wyposażenie w sprzęt ratowniczy, umożliwia ich dysponowanie w trybie pilnym, według kryterium obszaru chronionego, tzn. niezbędnych sił i środków do likwidacji lub ograniczania powstałego nagłego zagrożenia, mogących przybyć na miejsce zdarzenia w najkrótszym czasie.
Według stanu sieci drogowej na koniec 2020 r. oraz danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku procent populacji objętej 15 minutowym czasem dojazdu JOP wynosił 85,86%.
Odsetek interwencji ratowniczych, w których jednostka Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego dotarła na miejsce zdarzenia w czasie krótszym niż 15 minut (w %) w 2020 r. wynosi: 90,04%.
Aktualny standard dobowej gotowości operacyjnej KSRG przedstawia się następująco:
1. W PSP – minimum ok. 5 100 strażaków i ok. 5 300 samochodów ratowniczo- gaśniczych i specjalnych w 503 Jednostkach Ratowniczo-Gaśniczych KM (KP) PSP.
2. W 4 738 jednostkach OSP w KSRG – ok. 11 313 samochodów ratowniczo-gaśniczych i specjalnych.
Konstrukcja KSRG zakłada także, że procedury realizacji podstawowych zadań ratowniczych są dostosowane do specyfiki rodzaju zdarzeń, również masowych lub katastrof.
Niezależnie od sieci jednostek ochrony przeciwpożarowej, które są przygotowane w zakresie podstawowym do realizacji zadań w każdej dziedzinie ratownictwa, Państwowa Straż Pożarna posiada w swych zasobach wydzielone siły i środki do realizowania specjalistycznych czynności ratowniczych poprzez odpowiednio wyszkolonych strażaków Państwowej Straży Pożarnej z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu ratowniczego.
Wydzielone zasoby ratownicze skupione są w 174 specjalistycznych grupach ratowniczych tj.:
1) grupach wodno-nurkowych (SGRW-N – 47 grup),
2) grupach wysokościowych (SGRW – 32 grupy,)
3) grupach technicznych (SGRT – 24 grupy),
4) grupach poszukiwawczo-ratowniczych (SGPR – 21 grup),
5) grupach chemiczno-ekologicznych (SGRChem-Eko – 50 grup).
Wyznaczone siły i środki z obszaru całego kraju skupione są w ramach Centralnego Odwodu Operacyjnego w:
– kompaniach gaśniczych,
– kompaniach specjalnych,
– pododdziałach logistycznych,
– specjalistycznych grupach ratowniczych,
– modułach ratowniczych do działań międzynarodowych,
– kompaniach szkolnych.
Polska uczestniczy w Unijnym Mechanizmie Ochrony Ludności, w ramach którego zgłoszono do działań międzynarodowych moduły ratownicze do działań międzynarodowych:
– HUSAR lub MUSAR (moduł grupy poszukiwawczo-ratowniczej przeznaczonej do działań na terenach miejskich w konfiguracji ciężkiej lub średniej) – tworzone doraźnie na bazie 7-iu SGPR PSP (Warszawa, Poznań, Łódź, Gdańsk, Kraków, Wałbrzych, Jastrzębie Zdrój),
– HCP (moduł pomp wysokiej wydajności) – 4 moduły (Katowice, Toruń, Rzeszów, Gorzów Wlkp.),
– GFFFV (moduł gaszenia pożarów lasów z ziemi z użyciem pojazdów) – 6 modułów (Kraków, Białystok, Poznań, Olsztyn, Szczecin, Wrocław),
CBRN (moduł wykrywania skażeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i nuklearnych oraz pobierania próbek) – 4 moduły (Warszawa, Katowice, Kraków, Poznań).
opracowanie: własne, KG PSP